Tháng 3 năm 1978 UBND tỉnh Quảng nam - Đà Nẵng kí quyết định thành lập trường phổ thông Cấp 3 số 2 Điện Bàn đặt trên địa bàn xã Điện Thọ, huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng và điều động thầy Nguyễn Văn Thạnh - Hiệu trưởng trường Phổ thông Cấp 3 Đại lộc về giữ chức vụ hiệu trưởng trên chính quê hương của thầy. Tháng 5 năm 1978 đội ngũ cán bộ giáo viên nhân viên của trường vỏn vẹn có 8 người bắt đầu khởi nghiệp xây dựng trường cấp 3.

       Năm học đầu tiên 1978-1979 trường có được dãy nhà cấp 4 gồm 3 phòng: 1 phòng dùng làm kho chứa vật liệu, 2 phòng học cho 4 lớp 10  gần 200 học sinh của 7 xã Điện Thọ, Điện Hồng, Điện Phước, Điện Hòa, Điện Tiến, Điện Quang, Điện Trung.

        Năm học thứ 2: 1979-1980 trường đã có một dãy tầng lầu UNICEF với 8 phòng học khang trang, bề thế và thầy trò dựng nên gian nhà tranh vách đất dùng để sinh hoạt và bếp ăn tập thể. Xây dựng ổn định xong ngôi trường, thầy Nguyễn Văn Thạnh đến tuổi nghỉ hưu. Công việc được giao cho thầy Võ Đông Sanh xử lí hiệu trưởng trong thời gian một năm.

         Năm 1981 thầy Nguyễn Trí Viễn tiếp nhận chức vụ hiệu trưởng, tiếp nhận quản lý một ngôi trường còn quá non trẻ trong giai đoạn khó khăn của nền kinh tế bao cấp. Đời sống CB-GV-NV rất chật vật, Ban giám hiệu đã vận động các giáo viên có chuyên môn, có năng lực xây dựng nên mô hình trường vừa học vừa làm. Ruộng lúa, áo cá, chuồng trại được hình thành. Trường còn tổ chức cho học sinh đi trồng cải bắp ở xã Điện Thọ, tham  gia gặt lúa, cuốc đất, đào đắp mương thủy lợi, trồng cây gây rừng ở nhiều địa phương như: Điện Hồng, Điện Phươc, Điện Tiến… Trong thời gian này trường đã có thêm dãy nhà nội trú 5 phòng khang trang thoáng mát. Bếp ăn tập thể được xây dựng kiên cố thay cho gian nhà tranh vách đất. Khuôn viên trường học được bao bọc bởi những rặng phi lao cao vút. Tường rào làm bằng hàng trăm kẹp gai tre do học sinh đóng góp. Trong sân trường bóng phượng vỹ che mát mấy khoảng trời xanh. Đến năm 1983 tên trường được đổi thành trường PTTH Vừa Học Vừa Làm Hoàng Diệu. Đến đây, trường đã có 16 lớp với hơn 700 học sinh.

          Thấu hiểu được nỗi khó khăn, nhọc nhằn của học sinh ở Gò Nổi đi học xa xôi, cách sông trở đò, tỉnh QN-ĐN đã mở thêm phân hiệu cấp 3 Gò Nổi do trường Hoàng Diệu quản lý. Đây là cơ sở đầu để sau này hình thành nên trường THPT Phạm Phú Thứ bây giờ.

          Sau 5 năm thành lập, trường Hoàng Diệu được Sở GD-ĐT Quảng Nam Đà Nẵng công nhận là một trong những trường tiên tiến nổi bật của tỉnh. Những lớp học sinh ra trường trong khoảng thời gian này đã vươn cánh bay cao, bay xa trên khắp mọi miền đất nước và hiện nay đang giữ nhiều chức vụ chủ chốt trong xã hội.

          Giai đoạn 1985-1987 thầy hiệu trưởng Đỗ Kích tiếp tục xây dựng và phát triển mô hình vườn-ao-chuồng  hoàn chỉnh hơn. Đẩy mạnh hoạt động văn hóa, văn nghệ, giao lưu liên kết với địa phương vận động phụ huynh hỗ trợ, chăm lo đời sống cho giáo viên.

          Năm 1987 trường PTTH Hoàng Diệu được đón chào hiệu trưởng mới - thầy Nguyễn Trọng Minh. Với tâm huyết của người con trên quê hương “Ngũ phụng tề phi” thầy hiệu trưởng đã nỗ lực vận động được nhiều nguồn tài trợ để dựng nên tường đài cụ Hoàng Diệu đúng vào dịp kỉ niệm 15 năm thành lập trường – năm 1993.

          Năm học 1989-1990 số lượng học sinh ở các cấp học sụt giảm đáng kể. Từ quy mô 16 lớp, trường chỉ còn 12 lớp với hơn 500 học sinh. Theo quy hoạch của ngành giáo dục, trường PTTH Hoàng Diệu được sát nhập thêm cấp 2 vào, đổi tên thành trường PT cấp 2-3 Hoàng Diệu với quy mô 30 lớp. Trong khoảng thời gian 10 năm mang tên cấp 2-3 nhà trường tiếp tục đầu tư xây cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, khu thí nghiệm thực hành… Chất lượng giáo dục ngày càng được nâng cao, hàng năm có nhiều học sinh giỏi đạt giải ở cấp huyện, cấp tỉnh. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học phổ thông hàng năm luôn cao hơn mặt bằng chung của tỉnh, đặc biệt có 2 năm đạt tỷ lệ 100% (1994,1997).

          Năm 1994 thầy Phạm Tấn Sáu tiếp nhận chức vụ hiệu trường PT cấp 2-3 Hoàng Diệu. Trường tiếp tục đầu tư nghiên cứu chuyển đổi mô hình hoạt động của trường cấp 2-3. Đến năm 2000 số lượng học sinh ở hai cấp đều tăng lên đáng kể - 44 lớp. Quy trình tổ chức quản lý hoạt động của trường cấp 2-3 không còn phù hợp với quy luật phát triển của xã hội. Trường được tách riêng 2 cấp. chuyển cấp 2 về cho xã Điện Thọ, đổi tên lại thành trường THPT Hoàng Diệu. Sau khi tách riêng, đội ngũ CB-GV-NV lại nỗ lực đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng dạy và học. Trường đạt được nhiều thành tích tốt, giữ vững niềm tin đối với nhân dân địa phương và có thể đứng vững chắc trong ngành giáo dục tỉnh Quảng Nam.

          Năm 2007 thầy Nguyễn Hữu Kính đảm nhận chức vụ hiệu trưởng. Trường THPT Hoàng Diệu tiếp tục ổn định cơ cấu tổ chức, xây dựng cơ sở vật chất, cải tạo quy hoạch lại cảnh quan nhà trường. Đẩy mạnh phong trào dạy tốt học tốt. Nhiều năm liền trường có số lượng học sinh giỏi đạt giải cấp tỉnh, tỷ lệ tốt nghiệp và số học sinh thi đỗ vào các trường Đại học  và Cao đẳng ngày càng tăng. Tên tuổi của ngôi trường mang tên nhà chí sĩ yêu nước Hoàng Diệu đang có thế đứng vững vàng trong ngành giáo dục tỉnh Quảng Nam. Tháng 2 năm 2013 trường đã tổ chức ngày hội hoành tráng kỉ niệm 35 năm thành lập. Hội trường hàn huyên đông vui với biết bao CB-GV-NV-HS tề tựu. Cảm động nhất là giây phút đón chào thầy Nguyễn Văn Thạnh, hiệu trưởng đầu tiên của trường. Lời phát biểu của thầy tuy không còn sang sảng, âm vang nhưng vẫn truyền cho mỗi người những cảm xúc lắng đọng. Xúc động biết bao với cái bắt tay nồng ấm, hồ hởi của những gương mặt thân quen lâu ngày được trùng phùng, những cử chỉ đón chào vồ vập, nụ cười hân hoan reo vui, rồi các tấm ảnh được chụp chớp nhoáng…sẽ luôn là hành trang đẹp theo bước chân của mỗi người. Trường THPT Hoàng Diệu mãi mãi ghi nhận những đóng góp về tinh thần và cả vật chất của tất cả CB-GV-NV-HS của trường. 35 năm, một chặng đường chưa phải là bề dày lịch sử lớn nhưng qua ngày hội cũng đủ minh chứng rằng trường THPT Hoàng Diệu đã lớn mạnh có được một đội ngũ hùng hậu.

          Tháng 3/2017 thầy Nguyễn Hữu Kính nghỉ hưu. Sở GDĐT Quảng Nam giao cho thầy phó hiệu trưởng Lê Ngọc Hưng xử lý quyền hiệu trưởng từ tháng 3 cho đến tháng 9. Năm học 2017-2018 thầy Lê Ngọc Hưng chính thức được bổ nhiệm làm hiệu trưởng trường THPT Hoàng Diệu. Với tâm huyết của một cựu học sinh trường Hoàng Diệu cùng với sức trẻ năng động, thầy Lê Ngọc Hưng đã nhanh chóng tiếp quản và ổn định việc dạy và học của trường. Hôm nay trường THPT Hoàng Diệu đã lớn mạnh vượt bậc. Năm học 2017-2018 có 36 lớp với gần 1500 học sinh. Cơ sở vật chất của trường được xây dựng khang trang. Từ thưở ban đầu 3 phòng học, bây giờ trường đã có  hơn 40 phòng dùng để phục vụ học tập và quản lí. Có phòng thư viện phục vụ bạn đọc, có phòng vi tính, phòng thí nghiệm thực hành, phòng dạy đèn chiếu…Tuy nhiên so với nhiều trường bạn trong tỉnh, trường THPT Hoàng Diệu còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất. Trường vẫn còn cần lắm những tấm lòng hảo tâm, những mạnh thường quân từ nhiều đối tượng trong xã hội. Chắc chắn rằng trong tương lai không xa trường sẽ phát triển mạnh hơn cả về chất lượng giáo dục và số lượng cơ sở vật chất. Bởi nhà trường luôn có một đội ngũ nhà giáo lao động hết mình với nghề và lực lượng hỗ trợ hùng hậu của xã hội, nhất là các em cựu học sinh thân yêu tâm huyết với ngôi trường!

Nhìn lại các chặng đường đã đi qua với biết bao thăng trầm nhưng ngôi trường vẫn giữ vững nhiệm vụ và đã đào tạo góp vào xã hội một lực lượng lao động hùng mạnh. Có biết bao tấm gương nhà giáo tâm huyết với nghề vượt lên những giai đoạn khó khăn nhất. Có biết bao thế hệ CB-GV-NV-HS đến rồi đi từ ngôi trường này. Trên bước đường công tác có thầy cô đã ra đi mãi mãi, lại nhiều giáo viên thuyên chuyển công tác rời xa mái trường… Tất cả, tất cả những con người ấy đều có chung một tấm lòng “Vì học sinh thân yêu”, chung sức đóng góp cho nhiệm vụ trồng người để thúc đẩy quá trình phát triển của trường Hoàng Diệu.

Cuộc đời đâu bể biến thiên! Hàng cây phượng vĩ xanh non thưở nào nay đã là những cây đại thụ. Dù có nhiều đổi thay nhưng năm nào cả một góc trời Điện Thọ, phượng cũng rực cháy một sắc đỏ nhớ thương. Sắc đỏ của niềm yêu và nỗi nhớ của tuổi học trò luôn vẫy gọi, chào mời… 

                                                                                   Tác giả: Lê Văn Tiên, tháng 11 năm 2012

                                                                                   Viết tiếp: Ngô Thị Ba, tháng 11 năm 2017