bannertrencung

Blue Grey Red
Hướng tới 45 năm kỷ niệm ngày thành lập trường THPT Hoàng Diệu 1978-2023

Khí phách Hoàng Diệu

KHÍ PHÁCH HOÀNG DIỆU

Chỉ tính riêng từ khi chính thức mang tên Thăng Long. Vùng đất thiêng này đã bao phen đối mặt với những kẻ xâm lược hùng mạnh, tàn bạo, nham hiểm. Số phận của kinh đô Rồng gắn liền với vận mệnh đất nước. Từ Lý Thường Kiệt, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Trãi đến hoàng đế Quang Trung. Mỗi trang sử hào hùng của đất Thăng Long đều gắn liền với những võ công hiển hách. Tiếp nối sự nghiệp kiêu hùng của các vị tiền nhân có tổng đốc Hoàng Diệu. Người để lại cho muôn đời sau tấm gương trung liệt sáng ngời sau sự biến bi tráng năm 1882.
Hoàng Diệu vị anh hùng tuẫn tiết cùng Hà thành cũng là một trong những con người đẹp nhất của xứ Quảng mà cuộc đời, sự nghiệp, khí phách hiên ngang của người được người dân Việt Nam và người dân xứ Quảng truyền tụng.
Hoàng Diệu tên thật là Hoàng Kim Tích, sau mới đổi là Hoàng Diệu, tự là Quang Viễn, hiệu Tỉnh Trai. Ông sinh ngày 10 tháng 2 năm Kỷ Sửu (tức ngày 5-3-1829) trong một gia đình có truyền thống nho giáo tại làng Xuân Đài, huyện Diên Phước, tỉnh Quảng Nam (nay là huyện Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam). Sử chép rằng gia đình Hoàng Diệu có một người đỗ phó bảng, ba người đỗ cử nhân, hai người tú tài trong các kỳ thi dưới thời vua Tự Đức.
Dân Quảng Nam vốn chất phát, thuần hậu trượng nghĩa, khinh tài và trọng người có nhân cách, học vấn và luôn tự hào khi nói về Hoàng Diệu.
Thuở nhỏ, ông rất thông minh, có tài văn học, đỗ Cử nhân năm Mậu Thân (1848) khi tròn 20 tuổi, đỗ Phó bảng năm 25 tuổi (Qúy Sửu 1853). Năm 1851 vua Tự Đức bổ nhiệm ông làm Tri phủ Tuy Phước, rồi Tri phủ Tuy Viễn (Bình Định), Tri phủ huyện Đa Phúc (Phúc Yên), rồi thăng án sát tỉnh Nam Định, Bố chính tỉnh Bắc Ninh. Năm 1873, ông được thăng chức Tham tri bộ Hình, rồi Tham tri bộ Lại kiêm Đô sát viện, sung Cơ mật đại thần. Năm 1878, ông lại được thăng Tổng đốc An Tĩnh (Nghệ An - Hà Tĩnh). Cũng năm này, ông còn được cử làm Phó toàn quyền của Việt Nam đàm phán với Tây Ban Nha về việc thương mại của Tây Ban Nha ở Việt Nam. Năm 1879, ông làm Thượng thư bộ Binh. Năm 1880, được bổ làm Tổng đốc Hà Ninh (Hà Nội - Ninh Bình). Chính sự kiện này đã đưa ông trở thành nhân vật lịch sử sáng chói, là người tuẫn tiết khi Hà thành thất thủ lần thứ hai (1882) bên cạnh Nguyễn Tri Phương, người đã tử tiết cùng thành Hà Nội thất thủ lần thứ nhất (1873).
Không phải ngẫu nhiên Hoàng Diệu được vua Tự Đức tin dùng, thậm chí nhà vua còn khen ngợi Hoàng Diệu rằng: "Chăm lo cho dân Bắc Hà ngoài Hoàng Diệu ra không ai hơn".
Hoàng Diệu không chỉ là một vị mệnh quan thanh liêm, chính trực mà trước hết đó là một nhân cách lớn, ưu thời mẫn thế, yêu nước thương dân tận đáy lòng mình. Mỗi nơi ông tới trấn nhiệm, việc trước tiên Hoàng Diệu quan tâm là đời sống của dân lành, thẳng tay tạp trừ tệ tham những, thói ức hiếp dân lành. Dòng dã 30 năm làm quan hết trong Nam ra Bắc, cầm nắm những trọng trách quốc gia vẫn giữ nguyên nếp sống giản dị, cao thượng.
Các bậc cao niên cũng như các nhà nghiên cứu lịch sử địa phương kể lại rằng: Khi làm tổng đốc thành Hà Nội, Hoàng Diệu mua mấy thước lụa Hà Đông - đặc sản của chốn Kinh kỳ, gửi về quê tặng mẹ. Sau khi mở gói quà ra xem, người mẹ lặng lẽ ra vườn bẻ một cành cây để làm chiếc roi rồi bà gói chiếc roi đó vào sấp lụa gửi ra lại cho Hoàng Diệu ngụ ý khuyên con làm quan phải liêm khiết, phải "chí công vô tư", phải tập trung lo cho dân cho nước... Nhận được chiếc roi, Hoàng Diệu hiểu ngay ý mẹ và từ đấy lòng dặn lòng phải luôn giữ mình thanh sạch theo lời mẹ dặn.
Làm quan ở nhiều nơi nhưng ở đâu ông cũng nổi tiếng thanh liêm, chính trực đặc biệt là rất thân dân, gần dân, hết lòng chăm lo cho dân bằng những việc làm cụ thể.
Ngay sau khi đến làm tổng đốc Hà Ninh (Hà Nội - Ninh Bình năm 1880), Hoàng Diệu đã "vi hành" và nhận thấy dân chúng quanh thành quá khổ sở vì sự nhũng nhiễu của quan lại địa phương và sự quậy phá của bọn vô lại. Thế là lập tức, Hoàng Diệu ban hành ngay một cái lệnh, gọi là Lệnh cấm trừ tệ, cho khắc vào bia đá gắn trước cửa Ô Quan Chưởng, đầu phố Hàng Chiếu. Nội dung văn bia là cấm các lý dịch ở thôn, phường gây khó dễ cho nhân dân trong việc buôn bán, làm ăn, đi lại trên sông, trên chợ, khi có việc nhà... Nếu ai bất tuân thì sẽ bị nghiêm trị. Lệnh cấm trừ tệ khắc trên cửa thành Hà Nội năm 1881 vẫn còn đến ngày nay là biểu tượng tuyệt vời về lòng thương yêu nhân dân, có trách nhiệm với nhân dân của Tổng đốc Hoàng Diệu.
Cũng ngay khi nhận trọng trách lãnh đạo quân dân Hà Nội. Nhận biết âm mưu của giặc Pháp, Hoàng Diệu lập tức tấu lên triều đình đề nghị tăng cường binh mã để giữ Hà Nội mà theo ông đó là đất "cổ họng" của Bắc Kì. Chẳng những Tự Đức không nghe mà còn hạ chiếu thư quở trách.
Hoàng Diệu đã khẩn trương chỉ đạo bồi đắp tường thành Hà Nội lên cao hơn 1,5m, bề dày từ 0,6m đến 0,8m, khoét thêm nhiều lỗ châu mai để sẵn sàng ứng phó với một cuộc tấn công của kẻ thù trước sau gì cũng sẽ xảy ra.
Sau khi đưa kiêu binh từ Nam Kì ra, rạng sáng ngày 25.4.1882 tên đại tá Rivie gửi tối hậu thư cho Hoàng Diệu với lời lẽ xấc láo "Tôi đề nghị ông phải nộp thành cho tôi với những điều khoản mà tôi nói ngay sau đây: Ngay ngày hôm nay lập tức sau khi tiếp được thư này ông phải ra lệnh cho quân đội ông rời khỏi thành sau khi đã hạ khí giới và mở cửa thành. Để đảm bảo với tôi rằng ông thi hành các điều khoản, tôi đòi hỏi ông phải nộp mình cho tôi, cả các quan tuần phủ, quan bộ, quan án, đề đốc, chánh lãnh binh, phó lãnh binh đều phải đến nộp mình tại dinh bản chức vào đúng 8 giờ sáng".
Trước lời hăm dọa ấy, dòng máu Lạc Hồng sùng sục trong huyết quản Hoàng Diệu không cho phép ông thực thi cái điều nhục nhã đó. Ông họp tướng sĩ thề sống chết giữ thành. Thế là đúng 8 giờ 15 phút, Rivie khai hỏa tấn công với sự hỗ trợ của tàu chiến neo đậu ở sông Hồng. Mặc dù đang lâm bệnh nhưng Hoàng Diệu vẫn cầm gươm lệnh chỉ huy chiến đấu ngay trên cửa Bắc. Hình ảnh người chỉ huy cùng quân sĩ có mặt ngay tại trận địa trước làn tên mũi đạn của quân thù đã nói lên khí phách của ông và quyết tâm sắt đá giữ thành Hà Nội.
Hoàng Diệu vì nước, vì dân hiên ngang chỉ huy chiến đấu trong mối tương quan lực lượng bất lợi cho ta. Tinh thần yêu nước chống giặc xâm lược của Hoàng Diệu đã lan truyền sang nhân dân Hà Nội. Và nhân dân Hà Nội cũng vì kính yêu vị Tổng đốc của mình mà hưởng ứng cuộc kháng chiến với những việc làm vô cùng cảm động. Ngay từ giờ phút đầu tiên, đông đảo nhân dân Hà Nội đã nô nức từng đoàn mang theo khí giới đến cửa thành xung phong giết giặc. Các nhà dân và đình chùa đều đánh trống, gõ mõ, khua chiêng vang dội để khoa trương thanh thế áp đảo địch và hỗ trợ cho tinh thần của quan quân trong thành. Cùng lúc đó, hàng nghìn dân quân vũ trang giáo mác, gậy gộc do cử nhân Nguyễn Đồng, người làng Bích Câu (nay là phố Bích Câu - Đống Đa) đốc quân kéo nhau đến tập hợp trước đình Quảng Văn (vườn hoa Cửa Nam bây giờ) rồi thẳng tiến vào thành tham gia chiến đấu. Thật đáng tiếc vì quan quân chưa vào được đến nơi thì kho thuốc súng trong thành đã bốc cháy. Quan quân trong thành bắt đầu tan rã. Quân địch được thế, vượt hào, dùng thang tre vào thành. Ở góc Tây Bắc, viên quản đội Hùng Nhuệ bị đạn chết. Chỉ còn thủy sự lãnh binh Nguyễn Đình Đường chống cự đến phút cuối cùng ở Cửa Nam.
Tổng đốc Hoàng Diệu khi thấy quân giặc tràn vào, biết không thể cứu vãn, ông quay về dinh, lấy máu viết lời di biểu gửi triều đình. Sau đó ông thắt cổ tự vẫn trong vườn Võ Miếu, để lại nỗi tiếc thương vô hạn trong lòng nhân dân.
Di biểu của Hoàng Diệu là để gửi về triều đình, nhưng nhân dân còn coi đó là những điều tâm huyết mà ông nhắn nhủ cho nhân dân yêu quý của mình. Hoàng Diệu mất đi, nhưng tâm huyết của ông vẫn còn đó. Qua di biểu, từ âm mưu đen tối và hành động điên cuồng càn rỡ của giặc Pháp xâm lược, đến thái độ bạc nhược vô trách nhiệm của triều đình Huế và bộ mặt đê hèn của lũ quan lại ham sống sợ chết; từ tinh thần chiến đấu kiên cường dũng cảm đến những tấm gương hy sinh oanh liệt của quân dân ta; tất cả đều được phản ánh rất chân thật, mộc mạc và đầy cảm xúc.
Hoàng Diệu bộc bạch rằng: "Tôi từ khi vâng mệnh ra đây, đã được 3 năm, thường huấn luyện quân sĩ sửa sang thành trì, không những chỉ để củng cố đất ta, mà còn để ngăn chặn loài lang sói nữa. Ngờ đâu chim còn đang ràng tổ, thú đã vội thay lòng. Ngày tháng 2 năm nay bỗng thấy tàu Tây tụ tập, dồn quân thêm nhiều. Quân nó từ xa đến, lòng dân ta xôn xao. Tôi thiết nghĩ Hà Nội là cổ họng của miền Bắc, mà là đất trọng yếu của nước nhà, nên một khi mà sụp đổ, thì các tỉnh khác cũng tan rã theo. Vì thế tôi lấy làm lo sợ, một mặt kịp tư cho các hạt lân cận, một mặt báo tin lên triều đình, xin cho thêm quân để kịp đối phó". Tình hình nghiêm trọng nhưng triều đình lại làm ngơ. Vậy nên, theo ông, phải vạch rõ trách nhiệm của triều đình trong việc để mất thành: "Không ngờ mấy lần có chiếu xuống, hoặc trách tôi nắm binh quyền mà lòe nạt, hoặc kết tội tôi là xử lý không được thích nghi. Cúi đọc lời phán truyền, thực nghiêm khắc hơn rìu búa! Kẻ dưới quyền thất vọng, khôn tính bước tiến lui". Ông cho rằng bởi thế mới có tình trạng: "Chúng nó sung sức mà quân ta tuột hơi rồi, lại thêm tuyệt đường cứu viện, thế lâm đường cùng, quan võ thì sợ giặc chạy trốn từng đàn, quan văn nghe gió cũng chạy theo nốt. Lòng tôi đau như cắt, một tay không thể duy trì". Và bi kịch đời ông đã xảy ra. Ông viết lời đau xót từ đáy lòng: "Đất trung thổ trở nên địch địa, sống thẹn cùng nhân sĩ Bắc Hà. Lòng cô trung thề với thành Long, chết mong theo Nguyễn Tri Phương dưới đất. Quân vương muôn dặm, huyết lệ đôi hàng..."
Biết bao tấm gương anh hùng hy sinh vì nghĩa đã làm sáng dậy một thời kỳ đen tối mà trong đó, Hoàng Diệu rực rỡ như biểu tượng của tinh thần chiến đấu chống Pháp của cả thời đại. Tên tuổi Hoàng Diệu gắn liền với Hà Nội, với đất nước, trong cuộc chiến đấu sinh tử bảo vệ mảnh đất thiêng liêng của dân tộc. Tấm gương Hoàng Diệu hy sinh vì nước đã khích lệ lớp lớp anh hùng đứng lên chống Pháp. Ngày 25 tháng 4 năm 1882 là ngày "quỷ khốc, thần sầu" trên thành Hà Nội, và cũng chính là ngày người anh hùng Hoàng Diệu biểu hiện rực rỡ tinh thần và khí phách quyết chiến của mình trước một đội quân xâm lược tàn ác và một triều đình run sợ.
Hoàng Diệu mất. Hà Nội lầm than. Nhưng tinh thần và khí phách Hoàng Diệu vẫn sống cùng nhân sĩ và dân chúng Hà Nội, giúp người Hà Nội sức mạnh để sống và chiến đấu. Những bài sử ca, ca ngợi chiến công và khí tiết Hoàng Diệu, thái độ của nhân dân đối với giặc Pháp và triều đình nhu nhược. Hoàng Diệu trở thành biểu tượng bất tử của tinh thần chống Pháp của người Hà Nội, của cả dân tộc Việt Nam trong những ngày đau thương, tang tóc ấy. Ca ngợi tấm gương Hoàng Diệu, khí tiết Hoàng Diệu, đó là sự gửi gắm lòng yêu nước của người Hà Nội, của người Việt Nam những tháng năm ấy. Hoàng Diệu trở thành một giá trị biểu trưng cho tinh thần chống Pháp tuyệt đẹp của người Hà Nội, của dân tộc ta. Cũng như biết bao anh hùng khác đứng lên giết giặc cứu nước và hi sinh vì nghĩa lớn, Hoàng Diệu đã hồi sinh trong tâm hồn người Việt Nam, cổ võ tinh thần triệu người đánh giặc.
Tấm gương bất diệt của Hoàng Diệu và tinh thần chiến đấu dũng cảm, sáng tạo của nhân dân Hà Nội từ những năm đầu của chính quyền thực dân, đã chuẩn bị cho những cao trào cách mạng trong thế kỷ XX ở Hà Nội và toàn quốc. Năm 1946, 63 năm sau ngày tuẫn tiết của Hoàng Diệu, thực dân Pháp lại một lần nữa đánh chiếm Hà Nội. Thanh niên thủ đô với tinh thần Hoàng Diệu "Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh", đem xương máu bảo vệ Tổ quốc và bảo vệ Hà Nội, bảo vệ thành phố được mang thêm một tên danh dự nữa là thành Hoàng Diệu. Hoàng Diệu đã trở thành biểu tượng bất tử về tinh thần chống Pháp xâm lược của người Hà Nội.

Ban Biên Tập


Tin mới hơn:

truonghocketnoi

Video clip

You need Flash player 6+ and JavaScript enabled to view this video.
Video: Lễ Hội Bà Thu Bồn

Liên kết website

Ảnh ngẫu nhiên từ thư viên

Tài nguyên điện tử

tailieuchuyenmon tailieuphucvuhoctap dethikiemtra giaoandientu phanmem tainguyenkhac

Thăm dò ý kiến

Giao diện Website này thế này?
 

Thống kê

  • Các thành viên : 2
  • Nội dung : 385
  • Liên kết web : 13
  • Số lần xem bài viết : 1262192
Hiện có 15 khách Trực tuyến

BẢN QUYỀN THUỘC VỀ TRƯỜNG THPT HOÀNG DIỆU

Địa chỉ: Xã Điện Thọ, Thị xã Điện Bàn, Tỉnh Quảng Nam. Tel: 02353.741.741. Email: lengochunghd@gmail.com

Powered by TAVICO - Sản xuất phần mềm, thiết kế website hàng đầu